جرم شنود غیرمجاز ارتباطات رایانه‌ای و مخابراتی یکی از جرایم مهم سایبری است که در قوانین ایران به ویژه در قانون جرایم رایانه‌ای و قانون مجازات اسلامی تعریف شده است. این جرم شامل شنود و دسترسی غیرمجاز به ارتباطات و اطلاعات رد و بدل‌شده از طریق شبکه‌های رایانه‌ای، مخابراتی و اینترنتی است که بدون اجازه قانونی انجام می‌شود.

تعریف شنود غیرمجاز ارتباطات رایانه‌ای و مخابراتی

شنود غیرمجاز به معنای دخالت در ارتباطات الکترونیکی و مخابراتی افراد است که به طور غیرقانونی به محتوای پیام‌ها یا داده‌های در حال انتقال دسترسی پیدا می‌کند. این دسترسی ممکن است به صورت مستقیم از طریق شبکه‌های رایانه‌ای یا ارتباطات مخابراتی، یا با استفاده از نرم‌افزارها و دستگاه‌های جاسوسی صورت گیرد.

انواع شنود غیرمجاز

1. شنود در ارتباطات اینترنتی: شامل رصد یا دسترسی غیرمجاز به ایمیل‌ها، پیام‌ها، مکالمات صوتی یا ویدئویی آنلاین و داده‌های رد و بدل‌شده از طریق اینترنت است.
2. شنود در ارتباطات تلفنی و مخابراتی: شامل شنود تماس‌های تلفنی، پیام‌های متنی (SMS) و دیگر نوع ارتباطات مخابراتی که به صورت غیرمجاز توسط افراد یا گروه‌ها انجام می‌شود.
3. استفاده از نرم‌افزارهای جاسوسی: به‌کارگیری برنامه‌های مخربی که برای رصد و دسترسی به اطلاعات رد و بدل‌شده در شبکه‌ها و سیستم‌ها طراحی شده‌اند.

قوانین و مجازات‌های مربوط به شنود غیرمجاز در ایران

در ایران، شنود غیرمجاز ارتباطات رایانه‌ای و مخابراتی مطابق با قوانین مختلف تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد. مهم‌ترین قوانین مربوط به این جرم شامل قانون جرایم رایانه‌ای، قانون مخابرات و قانون مجازات اسلامی هستند:

1. ماده ۶ قانون جرایم رایانه‌ای: طبق این ماده، شنود غیرمجاز ارتباطات رایانه‌ای و دسترسی به محتوای داده‌ها و اطلاعات در حال انتقال در شبکه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی بدون مجوز قانونی جرم است. مجازات این جرم می‌تواند شامل حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال و جریمه نقدی باشد.
2. ماده ۱۵ قانون جرایم رایانه‌ای: این ماده به صراحت شنود غیرمجاز اطلاعات رد و بدل‌شده در شبکه‌های رایانه‌ای و مخابراتی را جرم تلقی کرده و مجازات‌هایی از جمله حبس تا ۳ سال و جریمه نقدی برای مرتکبین در نظر گرفته است.
3. قانون مبارزه با جرایم سایبری (قانون مبارزه با جرایم ارتباطات و داده‌ها): این قانون به طور ویژه به جرایمی همچون شنود غیرمجاز ارتباطات مخابراتی و رایانه‌ای پرداخته و مجازات‌هایی مانند حبس و جریمه نقدی برای افراد متخلف در نظر گرفته است.
4. ماده ۷۲۴ قانون مجازات اسلامی: این ماده به‌طور کلی شنود غیرمجاز به‌ویژه در مورد ارتباطات تلفنی و مخابراتی را جرم شناخته و مجازات‌هایی از قبیل حبس و جریمه نقدی برای مرتکبین آن پیش‌بینی می‌کند.

مجازات شنود غیرمجاز

مجازات شنود غیرمجاز ارتباطات رایانه‌ای و مخابراتی در ایران معمولاً شامل موارد زیر است:

• حبس: بسته به شدت جرم و نوع ارتباطات مخابراتی یا رایانه‌ای که شنود شده‌اند، مجازات حبس می‌تواند از ۹۱ روز تا ۵ سال یا بیشتر باشد.
• جریمه نقدی: متهمان ممکن است به جریمه نقدی نیز محکوم شوند که میزان آن ممکن است بسته به نوع جرم و شرایط مختلف متفاوت باشد.
• سلب دسترسی به خدمات اینترنتی و مخابراتی: برخی از مجازات‌ها ممکن است شامل محدودیت‌های استفاده از خدمات اینترنتی یا مخابراتی به مدت مشخصی باشد.