سوءاستفاده از باگ‌های قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی خودکار و غیرقابل‌تغییر هستند که بر بستر بلاکچین اجرا می‌شوند. با این حال، هرگونه نقص یا باگ در کدنویسی این قراردادها می‌تواند مورد سوءاستفاده مهاجمان قرار گیرد. این سوءاستفاده‌ها گاهی به زیان‌های گسترده مالی و تضعیف اعتماد به پروژه‌های بلاکچینی منجر می‌شود.
انواع باگ‌های رایج در قراردادهای هوشمند
- باگ‌های بازگشت‌پذیری (Reentrancy Bugs)
- در این نوع آسیب‌پذیری، یک تابع قبل از به‌روزرسانی وضعیت قرارداد، توسط یک قرارداد خارجی یا تابع دیگری به صورت مکرر فراخوانی می‌شود.
- مهاجم می‌تواند منابع موجود در قرارداد را تخلیه کند.
- مثال: حمله DAO در سال ۲۰۱۶.
- مدیریت نادرست گس (Gas Limit Management)
- اگر قرارداد مقدار گس لازم برای اجرای توابع را به درستی مدیریت نکند، مهاجم می‌تواند با استفاده از تراکنش‌های پیچیده، اجرای قرارداد را مختل کند.
- عدم اعتبارسنجی ورودی‌ها (Input Validation)
- عدم بررسی داده‌های ورودی به توابع قرارداد، مهاجمان را قادر می‌سازد تا داده‌های مخرب یا غیرمجاز ارسال کنند.
- این امر می‌تواند منجر به دسترسی غیرمجاز به منابع شود.
- آسیب‌پذیری‌های مربوط به کتابخانه‌ها (Library Vulnerabilities)
- بسیاری از قراردادهای هوشمند از کتابخانه‌های خارجی استفاده می‌کنند.
- اگر کتابخانه آسیب‌پذیر باشد، مهاجم می‌تواند عملکرد کل قرارداد را مختل کند.
- وابستگی به اوراکل‌های خارجی
- قراردادهایی که برای تصمیم‌گیری به داده‌های خارجی وابسته‌اند، در صورت ارسال داده‌های نادرست از اوراکل‌ها، آسیب‌پذیر هستند.
- عدم تنظیم صحیح دسترسی‌ها (Access Control)
- عدم محدودسازی توابع حساس به کاربران مجاز، امکان سوءاستفاده را فراهم می‌کند.
- مهاجمان می‌توانند به صورت مستقیم توابع مهم قرارداد را اجرا کنند.
- باگ‌های ریاضی (Arithmetic Bugs)
- خطاهایی مانند سرریز (Overflow) یا کم‌ریزی (Underflow) در عملیات ریاضی می‌توانند باعث تغییرات غیرمنتظره در مقادیر شوند.
- مثال: حمله Hackereum.
- رقابت داده‌ها (Race Conditions)
- اگر چندین تراکنش همزمان روی یک قرارداد اجرا شوند، امکان بروز تناقض در داده‌ها وجود دارد.
- تغییرناپذیری قراردادها
- ماهیت تغییرناپذیر بودن قراردادهای هوشمند باعث می‌شود که پس از انتشار، امکان اصلاح باگ‌ها دشوار باشد.
پیامدهای سوءاستفاده از باگ‌های قراردادهای هوشمند
- سرقت سرمایه‌ها
- باگ‌ها می‌توانند به مهاجمان اجازه دهند دارایی‌های قفل‌شده در قرارداد را به سرقت ببرند.
- اختلال در عملکرد پروژه
- بهره‌برداری از آسیب‌پذیری‌ها می‌تواند باعث توقف یا خرابی کامل پروژه شود.
- از بین رفتن اعتماد کاربران
- کاربران پروژه‌های آسیب‌دیده اعتماد خود را از دست داده و ممکن است از ادامه همکاری منصرف شوند.
- کاهش ارزش رمز ارز
- حملات می‌توانند منجر به کاهش شدید قیمت توکن‌های مرتبط با پروژه شوند.
- توقف توسعه پروژه
- در موارد شدید، پروژه ممکن است به دلیل مشکلات امنیتی و کاهش سرمایه تعطیل شود.
راهکارهای پیشگیری از سوءاستفاده از باگ‌ها
- ممیزی‌های امنیتی (Security Audits)
- قراردادهای هوشمند باید پیش از انتشار توسط تیم‌های تخصصی امنیتی بررسی شوند.
- استفاده از الگوهای طراحی امن
- الگوهای اثبات‌شده مانند “پول را بکشید (Pull Payments)” می‌توانند از حملات بازگشت‌پذیری جلوگیری کنند.
- مدیریت صحیح دسترسی‌ها
- توابع حساس باید تنها توسط کاربران مجاز یا تحت شرایط خاص قابل اجرا باشند.
- آزمایش و شبیه‌سازی
- قراردادها باید در محیط‌های آزمایشی و با سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار گیرند.
- محدودسازی استفاده از گس
- محدود کردن میزان گس مجاز برای توابع خاص می‌تواند از سوءاستفاده‌های پیچیده جلوگیری کند.
- بهبود عملکرد اوراکل‌ها
- استفاده از اوراکل‌های غیرمتمرکز و قابل‌اعتماد می‌تواند خطر داده‌های نادرست را کاهش دهد.
- استفاده از ابزارهای تحلیل استاتیک
- ابزارهایی مانند Slither و MythX می‌توانند مشکلات امنیتی بالقوه را شناسایی کنند.
- پیاده‌سازی ارتقاءپذیری
- طراحی قراردادها به گونه‌ای که امکان به‌روزرسانی آنها وجود داشته باشد.
- پیاده‌سازی محدودیت‌های زمانی
- قراردادها می‌توانند برای جلوگیری از حملات، محدودیت‌های زمانی برای تراکنش‌ها اعمال کنند.
نمونه‌های معروف از سوءاستفاده از باگ‌ها
- DAO Hack (2016)
- استفاده از باگ بازگشت‌پذیری، منجر به سرقت ۶۰ میلیون دلار ETH شد.
- Parity Wallet Bug (2017)
- سوءاستفاده از یک باگ در کتابخانه چندامضایی، باعث مسدود شدن ۳۰۰ میلیون دلار ETH شد.
- bZx Attack (2020)
- مهاجمان با استفاده از آسیب‌پذیری در اوراکل‌ها، توانستند میلیون‌ها دلار دارایی را از پلتفرم وام‌دهی سرقت کنند.
- Cream Finance (2021)
- یک مهاجم با بهره‌برداری از آسیب‌پذیری در قرارداد، بیش از ۱۳۰ میلیون دلار به سرقت برد.
